’t Onderdak; het ontstaan van een professioneel theater in Sassenheim

Het oude Onderdak, gevestigd in het voormalige klooster en de Annaschool op Hoofdstraat 167, was jarenlang het thuis voor verschillende Sassenheimse verenigingen. Toen de gemeente besloot het gebouw te verkopen aan supermarktketen Vomar, moesten deze verenigingen op zoek naar een nieuw onderkomen. De keuze viel uiteindelijk op een leegstaand gemeentelijk monument aan de Parklaan, waar ooit de Dr. De Visserschool en later de openbare basisschool Het Bolwerk was gehuisvest. 

In 1999 werd een groep gevormd met vertegenwoordigers van verschillende verenigingen om het verhuisproces te begeleiden. Al snel was men het over één ding eens: er moest een toneelzaal komen. Sinds het wegvallen van het KSA-gebouw waren de toneelverenigingen Elckerliek en Pancras genoodzaakt hun voorstellingen op te voeren in de toneelzaal van de Kleine Engel in Lisse. Om deze reden werd besloten om een nieuw gedeelte aan de bestaande Dr. De Visserschool te bouwen, met daarin een toneelzaal en een ruimte voor de muziekvereniging Adest Musica. Alle ruimtes werden goed geïsoleerd om geluidsoverlast te voorkomen. Het theater kreeg een verhoogd podium, een keuze die al bij de bouw enigszins ouderwets was, maar noodzakelijk omdat een van de toneelverenigingen met een souffleur werkte. 

Het resultaat was een sociaal-cultureel centrum dat de naam ’t Onderdak kreeg. 

Aangezien de lokale toneelverenigingen slechts acht weken per jaar gebruik zouden maken van de toneelzaal, ontstond al snel het idee om de zaal professioneel in te zetten als theater. Er werd een bestuur opgericht om de exploitatie van het theater en het onderhoud van het gebouw te regelen. De gemeente Sassenheim steunde dit initiatief en ging ervan uit dat het theater zichzelf financieel zou kunnen redden met inkomsten uit entreegelden en de bar. Voor de opstartfase werd er een jaarlijkse subsidie verstrekt en bood de gemeente begeleiding. Na enkele jaren werd de subsidie stopgezet en moest het theater zelfstandig draaien op eigen inkomsten, sponsoring en verhuur van de theaterzaal vanuit maatschappelijk oogpunt. 

In de beginjaren van SCC ’t Onderdak nam het bestuur alle taken rond het onderhoud van het gebouw en de exploitatie van het theater zelf op zich. Al snel werd echter besloten om commissies op te richten om de bestuurstaken te verlichten. Er kwamen in het theater een programmacommissie, een technische commissie en een PR-commissie.

De bar in de foyer bij de toneelzaal werd aanvankelijk gerund door vrijwilligers van Adest Musica. Toen zij het rooster niet meer rond konden krijgen, werd een aparte commissie opgericht om zaalen bardiensten te draaien.

Het beheer van het gebouw werd in 2013 overgenomen door de SEBO (Stichting tot Exploitatie en Beheer van sociaal-cultureel centrum ’t Onderdak), waarmee het theater volledig zelfstandig werd.

In 2000 vonden de eerste professionele voorstellingen plaats in Theater ’t Onderdak, met een programma van acht optredens. Het jaar daarop werden er al twintig voorstellingen georganiseerd, met een gevarieerd aanbod van toneel, cabaret en muziek. Er werd een programmaboekje gemaakt dat huis aan huis verspreid werd. Er was zelfs een mogelijkheid om een abonnement voor vijf voorstellingen te nemen, maar dit werd na een jaar al weer afgeschaft. Kaartjes konden vanaf dat moment per voorstelling gekocht worden. En er werden uitmarkten gehouden om het programma te promoten. 

Om ook de jongere generatie aan te spreken, werden er vanaf het seizoen 2002/2003 voorstellingen voor de jeugd toegevoegd. Jarenlang waren er op zondagmiddag matinees met muziekoptredens. Een lange wens om films te kunnen draaien ging een aantal jaar geleden in vervulling. Elke twee weken wordt er een film gedraaid in het theater. 

De lokale verenigingen hadden voorrang voor het gebruik van de theaterzaal bij het plannen van voorstellingen, en dat is tot op de dag van vandaag zo gebleven. 

De allereerste voorstelling was een cabaretvoorstelling waarvoor slechts vier kaartjes waren verkocht. Om de zaal toch gevuld te krijgen, werden vrijwilligers van de in ’t Onderdak gehuisveste verenigingen uitgenodigd om te komen. Om het theater bekendheid te geven, werden in de eerste jaren veel try-outs geboekt en toneelstukken met bekende namen opgevoerd. Door de jaren heen verschoof de focus van het programma van toneel en cabaret naar cabaret en muziek. 

In de 25 jaar dat Theater ‘t Onderdak bestaat, hebben veel bekende namen op het podium gestaan. Mensen zoals Jochem Myjer, Youp van ’t Hek, Liesbeth List, Hakim, Stef Bos, de Vliegende Panters, de Wereldband, de Ashton Brothers, Daniel Wayenberg en vele, vele anderen. 

Theater ’t Onderdak draait nog steeds volledig op vrijwilligers: van het bestuur en de bardiensten tot de programmering, communicatie en techniek. In de technische commissie zitten ook altijd vrijwilligers met kennis van theatertechniek, zodat zij de andere vrijwilligers kunnen opleiden.

Met dank aan Thijs Berg, Ben Jansen, Lejo van der Heiden en Anja Ruikes